Paardeneigenaren wiens paarden lijden aan zomereczeem zijn niet te benijden. Als het seizoen van vliegen, muggen en co. weer begint, wordt het een stressvolle tijd voor beiden. Ritten in de ochtend of in de schemering, vooral in de buurt van water en bosranden, zijn niet echt ontspannend. Het paard is onrustig en geïrriteerd door insectenbeten, en de ruiter lijdt mee.
Wat zit er achter deze ziekte?
En wordt het echt “alleen” veroorzaakt door zwarte vliegen en andere kleine insecten?
De symptomen zijn bekend: Het kleine ongedierte veroorzaakt jeuk met hun beten. Vooral waar het paard niet bij kan: op de manenkam, op de staart, op de buik, op de oren. Het paard schuurt soms tot bloedens toe. De gangbare opvatting is dat zomereczeem een allergische reactie is, een overgevoeligheid van het paard voor het speeksel van deze insecten. Maar – wat is de basis van deze toegenomen allergie?
Bijvoorbeeld IJslandse paarden: In onze contreien werd zomereczeem voor het eerst waargenomen bij dit robuuste paardenras. Intussen hebben veel van deze paarden er last van.
De paarden in IJsland, die daar al zo’n 1200 jaar worden gefokt, hebben nog nooit last gehad van zomereczeem! Waarom niet? De levensomstandigheden daar zijn totaal anders dan hier bij ons: schaarse vegetatie, geen eiwit- en suikerrijke weiden. Bodems rijk aan mineralen en sporenelementen.
Er is veel dat erop wijst dat de triggers voor deze kwellende allergie voedingsstoffen zijn: Intensieve beweiding op energie-, eiwit- en fructaanrijke weiden, aangevuld met zetmeelrijke granen en muesli’s. Dit verzwakt de darmen en overbelast de lever en de nieren. De huid treedt in werking als compenserend uitscheidingsorgaan. Als de darmwerking verstoord is, kan het paard mineralen en sporenelementen niet meer optimaal opnemen. Het immuunsysteem wordt verzwakt – en de vatbaarheid voor allergieën neemt toe.
Hoe kun je je paard helpen?
Eerste maatregel: een eczeemdeken en vliegenmasker. Dit neemt de oorzaak niet weg, maar vermindert in ieder geval het probleem. Afweermiddelen (vliegen- en muggenspray) werken ook alleen aan de oppervlakte. Wat nodig is, is een darmreiniging en een reiniging met kruiden, vooral bittere kruiden, die de lever- en nierfuncties versterken en de huid als uitscheidingsorgaan ontlasten. Het is ook belangrijk te zorgen voor een voldoende toevoer van mineralen en sporenelementen, zoals dat altijd het geval is bij IJslandse paarden in hun thuisland. Een overaanbod van eiwitten en suiker op rijke weiden moet worden vermeden en een langer verblijf op kaal gegeten en dus gestresste weiden is al even gevaarlijk, omdat in de weer aangroeiende grassen de hoeveelheid fructanen, die onder meer ook tot hoefbevangenheid leiden, zeer hoog is. Hetzelfde geldt voor weiden tijdens aanhoudende droogte. Deze gestresste grassen zijn gewoonlijk zwaar beladen met endofyten. Dit zijn schimmels die in de grassen leven, waar ze toxinen produceren die de grassen gebruiken om zich te beschermen tegen gegeten te worden. Schimmels en grassen leven in symbiose.
Het is zinvol om uw paard vóór het begin van de vachtwisseling (januari) een gevarieerd aanbod van kruiden te geven ter voorbereiding op het weideseizoen. De kans op verlichting van de allergie is dan groot. Over een langere periode en met veel geduld kan het probleem “zomereczeem” zelfs volledig onder controle worden gehouden. Dit zijn goede vooruitzichten!