Het vrolijke – of met vrees – aangekondigde weideseizoen staat op het punt te beginnen. Niet elk paard kan het verse gras aan. De nog steeds abrupte overgang van hooi of kuilvoer tijdens de wintermaanden naar vers groenvoer in het voorjaar is voor veel paarden een probleem, vooral voor gevoelige paarden of paarden die het risico lopen op hoefbevangenheid. Weinig paarden genieten van de winterweide zodat ze tegen de lente langzaam kunnen acclimatiseren aan de veranderende grasbedekking.
Het spijsverteringsstelsel van onze paarden is zeer gevoelig. Zij zijn niet aangepast aan plotselinge veranderingen in het rantsoen. Dit gebeurt ook niet in de natuur. De mogelijke gevolgen zijn dagenlange diarree of waterige ontlasting, en in het ergste geval ernstige koliek of hoefbevangenheid. Het voeren van ruwvoer zoals ( bij voorkeur) hooi en stro zorgt voor een vermenigvuldiging van cellulose-afbrekende bacteriën in de darm van het paard, vooral in de blindedarm en de dikke darm. Een plotselinge overschakeling in het voorjaar op weidegras met een hoog eiwit- en koolhydraatgehalte (fructanen) verandert de leefomstandigheden van de aan ruwe celstof aangepaste bacteriën ingrijpend.
De situatie wordt nog verergerd door het feit dat paarden in veel regio’s grazen op eenzijdige, soortenarme weiden voor mest- en melkvee en niet zoals “vroeger” kunnen beschikken over kruidenrijke weiden die de darmen van het paard voorzien van beschermende looi- en bitterstoffen.
Jong voorjaarsgras bevat hoge concentraties koolhydraten die bestaan uit suikermoleculen met een lange keten, de (gevreesde) fructanen. Deze dienen als opslagvorm voor de plant, vooral in de ochtenden na koude nachten, namelijk wanneer de plantengroei beperkt is. Koolhydraten moeten enzymatisch verteerd worden in de dunne darm. Dit is de enige plaats waar de nodige enzymen worden gevonden. In de blindedarm en de dikke darm leven daarentegen bacteriën die gespecialiseerd zijn in ruwe vezels. In deze delen van de darm is geen enzymatische vertering mogelijk, maar bacteriële afbraak. Als de darm niet goed gekoloniseerd is, kan dit leiden tot de gevreesde gistingsstoornissen en kolieken. Als het paard tijdens de radicale voederwisseling in het voorjaar veel fructanen eet (een “normaal” warmbloed eet 3-4 kg gras per uur), komt een groot deel van deze koolhydraten onverteerd in de dikke darm terecht en wordt het fysiologisch darmmilieu ernstig verstoord. Dit leidt tot oververzuring van de dikke darm, massale sterfte van de goede bacteriën en de vorming van rottende bacteriën. De afbraakproducten van de dode bacteriën (endotoxinen) komen in de bloedbaan terecht, evenals schadelijke stofwisselingsproducten van de ongewenste bacteriën. Naast de hierboven genoemde darmproblemen kunnen ook spierproblemen en de gevaarlijke hoefbevangenheid optreden. Hoge eiwitconcentraties in vers gras doen de rest, want de toename van ureum in het bloed betekent extra lever- en nierbelasting voor het paard.
Het is belangrijk om paarden langzaam aan het grazen te laten wennen. Begin met 10-20 minuten per dag, verhoog dan de graastijd met 15-20 minuten per dag over ten minste 14 dagen, beter over 3-4 weken. In de loop van een wandeling kunt u uw paard heerlijk aan het halster laten grazen. Als diarree optreedt, onderbreek dan de verhoging. Geef de paarden voldoende hooi voordat ze naar de weide gaan. Na koude nachten is het beter om gevoelige paarden of paarden met een risico op hoefbevangenheid alleen in de vroege namiddag op de weide te laten, als dat al mogelijk is, en dan nog maar voor korte tijd. Opgegeten, kort (gestrest) gras heeft een hoog fructaangehalte.
Tijdens het grazen kunt u de darmen ondersteunen met samentrekkende kruiden (tannines) en bittere kruiden, zodat het darmslijmvlies wordt afgesloten, de productie van spijsverteringssecreties wordt gestimuleerd en de darmflora wordt gestabiliseerd. Klei of zeolieten zijn uitstekend in het binden van gifstoffen, ziektekiemen en gassen in de darm van het paard. Het is ook zinvol om de lever en de nieren te ondersteunen met geschikte kruidenmengsels.
Als u uw paarden met zoveel zorg en voorzichtigheid laat grazen, kunnen zowel paarden als paardeneigenaars samen veel plezier beleven tijdens het graasseizoen.
